Η άνοδος του Διοκλητιανού στον αυτοκρατορικό θρόνο της Ρώμης υπήρξε ένα κομβικό σημείο στην ιστορία της μακραίωνης αυτοκρατορίας. Για πρώτη φορά τέθηκε ο διαχωρισμός Ανατολής και Δύσης στον ρωμαϊκό κόσμο, μία διάκριση που σε κάποιο βαθμό συνεχίζεται ως σήμερα, έστω κι αν δεν υφίσταται πλέον η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

Το αυτοκρατορικό δίδυμο Ιουστινιανού και Θεοδώρας υπήρξε ένα από τα διάσημα ζεύγη της Παγκόσμιας Ιστορίας. Το πολιτικό όραμά τους άφησαν ένα ανεξίτηλο σημάδι στην εξέλιξη της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ως το πιο ισχυρό χριστιανικό κράτος εκείνης της εποχής με παγκόσμιες προεκτάσεις, του οποίου ο απόηχος φτάνει ως σήμερα.

Στο λυκόφως του 6ου αιώνα μ.Χ. η Βυζαντινή αυτοκρατορία βρίσκεται σε θανάσιμο κίνδυνο: ένας τύραννος στον αυτοκρατορικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης, ο Φωκάς, κυβερνά την αυτοκρατορία με αυταρχικό τρόπο και τη χρήση ωμής βίας, ενώ οι Σασσανίδες Πέρσες και οι Άβαροι απειλούν την ίδια την ύπαρξή της. Εκείνη την κρίσιμη στιγμή θα εμφανιστεί στο προσκήνιο ένας άνδρας που θα δράσει με αποφασιστικότητα, ψυχικό σθένος, εξαίρετη στρατηγική σκέψη και τόλμη: Ο Ηράκλειος.

Στα μέσα του 7ου αι. μ.Χ. η Βυζαντινή Αυτοκρατορία πολεμά ξανά για την επιβίωσή της. Ένας άλλος κίνδυνος, ακόμη πιο θανάσιμος από τους Σασσανίδες Πέρσες, αναδύθηκε μέσα από τις ερήμους της Μέσης Ανατολής: Οι Άραβες.

Η βασιλεία του Νικηφόρου Φωκά διήρκεσε μόλις για έξι χρόνια, (963-969) αλλά άφησε ανεξίτηλα σημάδια στη βυζαντινή ιστορία. Υπήρξε μία τόσο έντονη περίοδος, που επηρέασε ακόμα και τον νέο ελληνικό πολιτισμό. Γόνος οικογένειας της στρατιωτικής αριστοκρατίας, έθεσε ως πρωταρχικό πολιτικό στόχο την εξάλειψη της αραβικής στρατιωτικής απειλής και την ανάδειξη της Ορθοδοξίας ως την κυρίαρχη θρησκευτική και ιδεολογική δύναμη στις επαρχίες που χάθηκαν κατά τον 7ο αιώνα. Γι’ αυτόν τον λόγο, ηγήθηκε της μεγάλης βυζαντινής εποποιίας στην Ανατολή και στη Μεσόγειο που οδήγησε στην επανάκτηση αυτών των επαρχιών και αναδείχθηκε σε μεγάλη στρατιωτική ιδιοφυία.

Ο περιπετειώδης τρόπος με τον οποίο ανήλθε στην εξουσία, ο γάμος και η σχέση του με τη νεαρή και όμορφη χήρα του αυτοκράτορα Ρωμανού, η βαθύτατα θρησκευόμενη, μοναχική και οξύθυμη προσωπικότητά του και οι αποφάσεις που πήρε σε θέματα εσωτερικής πολιτικής προκάλεσαν έντονες αντιμαχίες που υπέσκαψαν την εσωτερική ενότητα και την εξουσία του. Στο τέλος, η κρίση γύρω από το πρόσωπο του κορυφώθηκε σε τέτοιο βαθμό ώστε εξυφάνθηκε μία συνομωσία με στόχο τη φυσική εξόντωσή του. Ο αποτρόπαιος τρόπος με τον οποίο δολοφονήθηκε ο ήρωας της Ανατολής συγκλόνισε τον λαό του και σφράγισε τη συλλογική μνήμη μέχρι τις μέρες μας.

Στον Ε΄ Τόμο της σειράς «Βυζαντινοί Αυτοκράτορες – Στρατηγοί» του Εκδοτικού Οίκου «Historical Quest» παρουσιάζονται και αναλύονται σε έξι κεφάλαια διάφορες πτυχές που αφορούν τη δράση του Νικηφόρου Φωκά καθώς και την περίοδο που δέσποσε αυτός ο σπουδαίος ηγέτης: οι πόλεμοι και ο στρατός του, η ζωή και η βασιλεία του, οι στρατιωτικές πραγματείες του και η γαιοκτητική του πολιτική.

Υπήρξε μία περίοδος οικονομικής και πνευματικής αναγέννησης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η έναρξη της μεγάλης και πολυπόθητης αντεπίθεσης σ’ όλα τα μέτωπα. Η φρικτή δολοφονία του Νικηφόρου Φωκά δεν ανέκοψε την άνοδο των Βυζαντινών, αλλά άφησε ένα μεγάλο ερωτηματικό για το τι θα μπορούσε να πετύχει ακόμη αυτός ο ικανός στρατηγός και αυτοκράτορας.