(Το άρθρο αυτό είναι απόσπασμα από το βιβλίο "Ναπολέων Βοναπάρτης - Οι Μεγάλες Μάχες / Τόμος Α'" του συνεργάτη μας Δημήτριου Θαλασσινού)
Πριν τη μάχη των Πυραμίδων
Με τον στρατό της Ανατολής οε αφρικανικό έδαφος, ο Βοναπάρτης ξεκίνησε προκειμένου να καταλάβει το Βασίλειο των Μαμελούκων στην Αίγυπτο. Μεταξύ των Γάλλων και του Καΐρου βρισκόταν ο στρατός των Μαμελούκων. Σε μια σύγκρουση δύο κόσμων, ένας σύγχρονος ευρωπαϊκός στρατός πολέμησε έναν στρατό ο οποίος ελάχιστα είχε αλλάξει από την εποχή των Σταυροφοριών.
Οι αποβάσεις των Γάλλων έγιναν με ελάχιστες απώλειες και η κατάληψη της Αλεξάνδρειας εξασφάλισε στους Γάλλους μια βάση στη Μεσόγειο. Ο Βοναπάρτης βάδισε προς το Κάιρο μέσα σε δυο ημέρες ύστερα από την άφιξή του. Η αντίσταση περιορίστηκε σε λίγες αψιμαχίες με Βεδουίνους ιππείς - ο πραγματικός εχθρός ήταν η έρημος. Το ηθικό έπεσε, καθώς οι Γάλλοι στρατιώτες ταλαιπωρήθηκαν από τη ζέστη, θερίστηκαν από δυσεντερία και υπέφεραν από τη δίψα. Ήταν τόσο άσχημη η κατάσταση, ώστε πολλοί, μαζί και ο έμπειρος Στρατηγός Μιρέρ, αυτοκτόνησαν. Τέλος, στις 20 Ιουλίου 1798 ανιχνευτές ανέφεραν ότι ήταν κοντά στον Νείλο. Έφεραν επίσης πληροφορίες ότι ο στρατός των Μαμελούκων υπό τη διοίκηση του συγκυβερνήτη Μουράτ Μπέη είχε στρατοπεδεύσει στα νότια.
Ο τυπικός Μαμελούκος πολεμιστής ήταν έφιππος σπαθοφόρος ο οποίος πήγαινε στη μάχη ακολουθούμενος από σκλάβους που κουβαλούσαν τα όπλα του. Περίπου 10.000 πολεμιστές αποτελούσαν τον πυρήνα του στρατού του Μουράτ Μπέη, που υποστηρίχθηκε από συμμαχικό οθωμανικό ιππικό και έφιππους υπηρέτες. 15.000 φελαχίν (ακόλουθοι) υπό τον άλλο συγκυβερνήτη, Ιμπραήμ Μπέη, προστάτευαν την ανατολική όχθη του Νείλου βόρεια του Καΐρου και φρουρούσαν ένα οχυρωμένο προγεφύρωμα στη δυτική όχθη στο Εμπαμπέχ.
Όταν οι Γάλλοι έφτασαν στον Νείλο, ο Μουράτ Μπέης προχώρησε. Είχε περάσει το μεσημέρι της 21ης Ιουλίου. Αντιμετωπίζοντας μια μάχη, ο Βοναπάρτης έβγαλε λόγο, εμπνευσμένο από τις πυραμίδες που φαίνονταν καθαρά από μακριά. «Στρατιώτες! Από την κορυφή εκείνων των πυραμίδων σαράντα αιώνες σας βλέπουν». Έταξε τον στρατό του σε πέντε τετράγωνα μεγέθους μεραρχίας, το καθένα με 5.000 άνδρες, με τις πλευρές τους γεμάτες ξιφολόγχες. Τα τετράγωνα των στρατηγών Βιάλ και Μπον σχηματίστηκαν κοντά στον ποταμό, ενώ τα τετράγωνα των Ντυγκουά, Ρεϋνιέ και Ντεσαίξ απλώθηκαν δυτικά, στην έρημο για 3 σχεδόν χιλιόμετρα. Ο Βοναπάρτης πήρε θέση στο κεντρικότερο τετράγωνο του Ντυγκουά, ενώ κράτησε σε εφεδρεία το μικρό γαλλικό ιππικό πίσω από το κέντρο.
Στις 2:00 το πρωί της 21ης Ιουλίου οι Γάλλοι άρχισαν να προελαύνουν προς την κατεύθυνση του εχθρού και υστέρα από περίπου 12 ώρες πορείας τον είχαν πλησιάσει σε τέτοια απόσταση ώστε να τον βλέπουν. Οι Μαμελούκοι είχαν τοποθετήσει το πεζικό τους στις οχυρώσεις του Εμπάμπε, στα δεξιά, και είχαν παρατάξει το ιππικό στα αριστερά, όπου ο χώρος ήταν πιο ανοιχτός.
Στην άλλη όχθη του Νείλου, οι κάπου 100.000 φελάχοι του Ιμπραήμ Μπέη παρέμεναν παθητικοί θεατές των γεγονότων, όταν μια αμμοθύελλα τους στέρησε τη θέα στο πεδίο της μάχης. Ο Βοναπάρτης γνώριζε ότι αυτήν τη φορά ο στρατός του θα έπρεπε να αντιμετωπίσει την επίθεση του ιππικού των Μαμελούκων, αλλά γνώριζε επίσης ότι μόλις απέκρουε τις εφόδους των επιλέκτων του αιγυπτιακού στρατού, το κυρίως σώμα κατά πάσα πιθανότητα θα διασκορπιζόταν, εγκαταλείποντας το πεδίο της μάχης. Ο Γάλλος στρατηγός είχε, επίσης, απόλυτη επίγνωση του ότι η πειθαρχία και η δύναμη πυρός των γαλλικών μονάδων ήταν τεράστιο πλεονέκτημα στη σύγκρουση με έναν εχθρό οπωσδήποτε θαρραλέο και υπερήφανο αλλά που ακόμη πολεμούσε με τρόπο κοντινότερο στο μεσαιωνικό παρελθόν παρά στη σύγχρονη πολεμική αντίληψη.
Από τις αιγυπτιακές δυνάμεις μόνο το ιππικό ήταν σε θέση να τον απειλήσει στο πεδίο της μάχης. Ο ίδιος διέθετε πολύ μικρότερο ιππικό, ενώ το στράτευμά του ήταν δύο ή τρεις φορές κατώτερο αριθμητικά: 25.000 Γάλλοι εναντίον 50.000 - 70.000 Αιγυπτίων. Αναγκάστηκε να πάρει αμυντική θέση και οργάνωσε τον στρατό του με τρόπο ώστε να σχηματίζει «τετράγωνα», με το πυροβολικό και το ιππικό στο κέντρο, κατορθώνοντας να αναχαιτίσει τις επιθέσεις του ιππικού των Μαμελούκων.
Για να μην προκληθεί σύγχυση από την επικείμενη σφοδρή επίθεση των Μαμελούκων, ο Ναπολέων παρέταξε τις μεραρχίες του έτσι ώστε να σχηματίσει μεγάλα τετράγωνα (αν και θα ήταν ορθότερο να τα ορίσουμε ως ορθογώνια, καθώς οι μακρές πλευρές σχηματίζονταν από δύο ημιταξιαρχίες, ενώ η τρίτη σχημάτιζε δύο πλευρές πιο μικρές από το μέτωπο) και, αφού τα παρέταξε διαγωνίως, διέταξε να κινηθούν εναντίον του εχθρού.
