του Christopher Berg, ιστορικού

Οι εξερευνήσεις στον Ειρηνικό και ο Πλοίαρχος James Cook είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Ο Cook είναι ευρύτερα γνωστός για τις «γεωγραφικές ανακαλύψεις του στον Ειρηνικό Ωκεανό και την Ανταρκτική και τη συνεισφορά στην επιστήμη που είχαν τα ταξίδια του.» Δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι, παρόλα αυτά, τα ταξίδα του Πλοιάρχου Cook στον Ειρηνικό δεν ήταν απλώς περιπλανήσεις αλλά είχαν ξεκάθαρους στόχους.

Άγνωστες περιοχές περιήλθαν στην ηγεμονία της Μεγάλης Βρετανίας, επικερδείς εμπορικές συμφωνίες έγιναν στην πορεία, και η ανακάλυψη διάφορων πηγών τροφής που θα μπορούσαν να καλλιεργηθούν σε μεγάλες ποσότητες ή να αναπαραχθούν στις Δυτικές Ινδίες. Το πιο επείγον ζήτημα, κατά τον James Cook, ήταν να ανακαλύψει μια πηγή τροφής σε αφθονία που θα μπορούσε να καλλιεργηθεί σε θερμότερα κλίματα με χαμηλό κόστος. «Πάνω από διακόσια χρόνια υπερπόντιας επέκτασης είχαν διδάξει τους Ευρωπαίους ότι οι νέοι κόσμοι είχαν προϊόντα που επιθυμούσε ο παλιός κόσμος.»

Ο Martin Terry θεωρεί ότι τα ταξίδια του Cook και τα ημερολόγια του, όπου περιγράφει αυτά τα γεγονότα, είναι μια ενδιαφέρουσα ματιά στο παρελθόν. «Τα ταξίδια του Cook καταλαμβάνουν αυτή τη σχεδόν μοναδική θέση διότι, από τον δρ. Hawksworth και έπειτα, έχουν καλύτερα καταγραφεί, αναλυθεί και ταξινομηθεί». Το πανόραμα που απεικονίζεται σε αυτά τα ημερολόγια είναι εκπληκτικό. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι οι αναγνώστες που ακολουθούσαν τα κατορθώματα του Πλοιάρχου Cook ήταν σε θέση να απολαύσουν μια ακόμη δόση απ'αυτά στις εφημερίδες. Κάθονταν στις πολυθρόνες τους πολλές χιλιάδες μίλια μακριά διαβάζοντας για τις τελευταίες ανακαλύψεις στην άλλη άκρη του κόσμου. Ήταν ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα που έκανε τους αναγνώστες να κρατούν σφικτά την εφημερίδα με τα χέρια τους και να κάθονται ηλεκτρισμένοι. Ήταν το αντίστοιχο του 18ου αιώνα με τα σημερινά bestsellers των New York Times, με τη διαφορά ότι δεν ήταν αποκύημα φαντασίας. Οι φυλές, τα φυτά και οι περιοχές που περιγράφονταν από τον Cook ήταν πραγματικές: τις είχε δει και είχε έρθει σε επαφή μαζί τους. «Οι αφηγήσεις του Cook, οι χάρτες και οι πίνακες κατέστησαν δυνατόν για τους αναγνώστες να κρατήσουν τον περίπλοκο σύγχρονο κόσμο με τα ίδια τα χέρια τους όταν κρατούσαν τους τόμους των βιβλίων τους και να συλλογιστούν ξανά σχετικά με έννοιες όπως κυριαρχία, εθνικισμός και Αυτοκρατορία.»

Ο Brian Richardson, στο βιβλίο του Longitude and Empire: How Captain Cook's Voyages Changed the World, ισχυρίζεται ότι αυτές οι αποστολές είναι αξεπέραστες ως σήμερα, λόγω των τεράστιων πηγών που ανακαλύφθηκαν και τις επιπτώσεις για τη Μεγάλη Βρετανία και την Αυτοκρατορία. «Οι τυπωμένοι απολογισμοί των ταξιδιών του έγιναν επίσης το ιδανικό πρότυπο της επιστημονικής ταξιδιωτικής φιλολογίας. Σε σύγκριση με οποιοδήποτε άλλο τέτοιο έργο, τα ταξίδια και τα κείμενα του Cook δείχνουν πως οφείλει ένας εξερευνητής να παρουσιάζει τις εντυπώσεις του για τον κόσμο – ενώ τα ταξίδια περιείχαν περιγραφές μακρινών περιοχών, επίσης, συζητούσαν τις πρακτικές και επιστημολογικές συνθήκες υπό τις οποίες συγκεκριμένα είδη περιγραφών θεωρούνται ακριβή και ολοκληρωμένα.» Καθένα από τα ταξίδια του πρόσφερε ακόμη περισσότερες ανακαλύψεις και αποδεικνυόταν καταλύτης για πολλά άλλα μετά απ' αυτόν που αποτολμούσαν ένα ταξίδι στο άγνωστο. «Έχοντας χαρτογραφήσει τον Ειρηνικό Ωκεανό με εξαιρετικά όργανα για τον καθορισμό του μήκους και του πλάτους, ο James Cook εισήγαγε νέες και ευρέως σημαίνοντες έννοιες του χώρου, της περιοχής, των πολιτισμικών ταυτοτήτων και της πολιτικής εξουσίας...επίση επικεντρώθηκε σε νησιά – απομονωμένες περιοχές με ποικίλους και διακριτούς πολιτισμούς...Έτσι, διάνοιξε νέους τρόπους σκέψης, πιο περίπλοκους, σχετικά με τους ιθαγενείς – όχι ως ανθρωποφάγοι ή βάρβαροι, σε αντίθεση με τους πολιτισμένους Ευρωπαίους, αλλά ως κοινωνίες που διαμορφώθηκαν από την τοπική γεωγραφία.» Η επιρροή του Cook ήταν πολύπλευρη και διάχυτη. «Ο George Vancouver πήγε στον Βόρειο Ειρηνικό στα 1790, εκπαιδευμένος από τον Cook και με ειδική αποστολή να συνεχίσει το έργο του. Και ο Meriwether Lewis έφτασε δια ξηράς από το Fort Mandan το 1805 έχοντας το παράδειγμα του Cook στο μυαλό του. Το πνεύμα της εξερεύνησης, που ξεκίνησε με τον Cook, εφαρμόστηκε από άλλους άνδρες εμφορούμενους από ατρόμητο πνεύμα που θα συνέχιζαν να επηρρεάζουν τα σύνορα του Καναδά και της Αμερικανικής Δύσης.

Η Hakluyt Society, της οποίας ο ιδρυτής ήταν υπεύθυνος για την φιλόδοξη επιχείρηση εποικισμού της Βιρτζίνια και των ακτών του Ατλαντικού, ήταν επίσης υπεύθυνος για την επιμέλεια της έκδοσης των ημερολογίων του Cook και δημοσίευσε τον τελευταίο τόμο με την ευκαιρία της Διακονταετηρίδας του Cook. O τόμος υπό συζήτηση, The Charts and Coastal Views of Captain Cook's Voyages, Volume 3: the Voyage of the Resolution and Discovery, 1776-1780, μεταφέρει τον αναγνώστη σε ένα απαράμιλλο ταξίδι στην καθημερινή ζωή του Cook. «Συμπληρωμένο από την καταγραφή της Adrienne Kaeppler των αντικειμένων που είχαν συλλεχθεί και το Florilegium του Bank, ο αναγνώστης του σήμερα είναι ικανός, με έναν τρόπο αδιανόητο για τα ταξίδια του 18ου αιώνα, να ακολουθήσει τις περιπέτειες του Cook σε σχεδόν καθημερινή βάση, να καθορίσει ποια φυτά και αντικείμενα συλλέχθησαν και που, να ακολουθήσει την πορεία των αντίστοιχων πλοίων, τι παρατηρήθηκε από τους σκοπούς στο κατάστρωμα, και ποιες εμπειρίες είχαν όταν αποβιβάστηκαν στην ακτή. Είναι ένα ελίτ ρεπορτάζ, από αυτούς που σε μια εποχή εκτεταμένου αναλφαβητισμού, μπορούσαν να γράψουν, σχεδιάσουν ή ήταν εκπαιδευμένοι να παρατηρούν. Άλλοι ήταν αναγκαία σιωπηλοί, αν και κάθε ημερολόγιο είναι κατάσπαρτο με ολοζώνταντες περιγραφές μελών του πληρώματος.»

Τα επιμελώς γραμμένα αρχεία του Cook είναι ανεκτίμητης αξίας σήμερα, όπως και την περίοδο που γράφονταν. Αν και σήμερα θεωρούνται ως ιστορικά έργα, που διαφωτίζουν τα ταξίδια του Cook, τότε αποτελούσαν την πρώτη σελίδα στις εφημερίδες. Η Μεγάλη Βρετανία περίμενε με αγωνία νέα για την πρόοδο του Cook, τι ανακάλυψε ή με τι βρέθηκε αντιμέτωπος, και ποια θα ήταν η επόμενη κίνησή του. Η ατζέντα του Cook ήταν υψίστης σημασίας για τη Μεγάλη Βρετανία και τον λαό της.