Η Ευρώπη θεμελιώθηκε στις διαχρονικές, και σήμερα επίκαιρες όσο ποτέ, ανθρωπιστικές αξίες που η αρχαία Ελλάδα και τα κλασσικά γράμματα μεταλαμπάδευσαν στην ανθρωπότητα. Οι αξίες αυτές ανανεώθηκαν μέσα από τα πνευματικά κινήματα της Αναγέννησης και του Ανθρωπισμού, καθώς και του Διαφωτισμού και επεστράφησαν στην υπό οθωμανική κυριαρχία Ελλάδα, βοηθώντας τη να αφυπνιστεί και να δραστηριοποιηθεί για τον αγώνα της εναντίον του τυραννικού καθεστώτος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Έτσι, οι δεσμοί της Ελλάδας με την Ευρώπη είναι αναπόφευκτα ισχυροί. Σήμερα οφείλουμε να επαναπροσδιορίσουμε την πολιτιστική μας ταυτότητα και τη θέση μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να ανακτήσουμε τους χαμένους δεσμούς μας σε μια ένωση, της οποίας θέσαμε τα θεμέλια.
Η γέννηση, οι διάφορες ηλικιακές φάσεις του ανθρώπου στην Αρχαιότητα, διαβατήρια γεγονότα όπως ο γάμος και τέλος, ο θάνατος αποτέλεσαν βασικές θεματικές ενότητες των πολυάριθμων εκδηλώσεων σε πάμπολλα μουσεία της Ελλάδας. Έτσι, η έννοια αυτή συνδυάστηκε και με τον εορτασμό της Ημέρας του Ερευνητή (26 Σεπτεμβρίου), καθώς το ερευνητικό κέντρο «Δημόκριτος» διοργάνωσε και παρουσίασε με μεγάλη επιτυχία μια ενημερωτική εκδήλωση, στην οποία έγινε ζωντανή σύνδεση με το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο του κόσμου, το CERN. Μία από τις εκδηλώσεις ήταν και η παρουσίαση με θέμα Αριστουργήματα της Αρχαιότητας, που διεξήχθη στο Μουσείο της Ακρόπολης. Δύο από τα τελευταία ευρεθέντα εκθέματα- αριστουργήματα του Μουσείου Ακροπόλεως αποτελεί μια αρχαία αθηναϊκή συνοικία, η οποία ανασκάφτηκε κάτω από το μουσείο και διακρίνεται από το γυάλινο δάπεδό του. Οι αρχαιολογικές υπηρεσίες φιλοδοξούν να ανοίξουν υπόγειες διαβάσεις, από τις οποίες θα μπορούν οι επισκέπτες του μουσείου να περνούν και να περιηγούνται στην αθηναϊκή αυτή γειτονιά. Ένα ακόμη από τα τελευταία ευρεθέντα αριστουργήματα είναι μια προτομή του Αριστοτέλη, η οποία είναι ξεχωριστή καθώς είναι η μοναδική μέχρι στιγμής σωζόμενη προτομή του φιλοσόφου στην οποία διασώζεται ακέραια η μύτη.
Προχωρώντας στην περιοχή των κλητών του μουσείου σε μια ανοδική πορεία που μας θυμίζει την ανάβασή μας στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, έχουν τοποθετηθεί στις δύο πλευρές του διαδρόμου κεραμικά αγγεία (ολόκληρα ή κομμάτια τους που έφεραν στο φως οι ανασκαφές), που απεικονίζουν παραστάσεις που αφορούν στον αρχαίο γάμο. Ο γάμος στην αρχαιότητας αποτελούσε μια οικονομική συμφωνία του μέλλοντα συζύγου με τον πατέρα της νύφης, ο οποίος ήταν υποχρεωμένος να δώσει φερνή (προίκα) για την κόρη του. Η τελετή του γάμου στην αρχαία Αθήνα ήταν τριήμερη. Την πρώτη ημέρα, το ζευγάρι έπρεπε να λουστεί στα νερά της πηγής Καλλιρρόης, σύμβολο του εξαγνισμού και του καθαρμού τους, ώστε να οδηγηθούν σωματικά καθαροί και ψυχικά εξαγνισμένοι στη νέα αρχή της ζωής τους∙ το νερό του καθαρισμού και καθαρμού τους φυλασσόταν σε κεραμικά αγγεία, ένα εκ των οποίων εκτίθεται στο μουσείο, και ονομάζεται λουτροφόρος.
Οι Αρχαίοι Αθηναίοι, και γενικότερα Έλληνες, νυμφεύονταν στην ηλικία των 25-30 ετών, ενώ οι Αθηναίες σε πολύ μικρότερη ηλικία (12-16 ετών). Η οικονομική συμφωνία μεταξύ των οικογενειών τους δεν συνεπαγόταν τον έρωτα ανάμεσα στους συζύγους. Βέβαια, η γυναίκα ήταν αρεστή και ποθητή στην Αρχαία Ελλάδα και πολλά ζευγάρια ανέπτυσσαν ισορροπημένες και υγιείς σχέσεις μεταξύ τους μολονότι ο γάμος τους δεν προέκυψε από έρωτα. Θεά προστάτιδα του έρωτα πάντως, ήταν η Αφροδίτη. Στο μουσείο, υπάρχει ένα θησαυροφυλάκιο του Ναού της Θεάς στην Αρχαία Αθήνα, όπου φυλάσσονταν χρήματα των πιστών. Τα περισσότερα κέρματα ρίχνονταν από νιόπαντρα ζευγάρια για καλοτυχία και προστασία της έγγαμου βίου τους από την Αφροδίτη, κάτι αντίστοιχο με τη σημερινή συνήθεια της ρίψης νομισμάτων σε κάποια λίμνη ή πηγή ή πηγάδι προκειμένου να εκπληρωθεί μια ευχή.
Φτάνοντας στην κορυφή του πρώτου ορόφου, βρισκόμαστε μπροστά σε κάποια σπαραγματικά σωζόμενα εκθέματα του πρώτου ναού που χτίστηκε στον ιερό βράχο της Ακρόπολης από τον τύραννο Πεισίστρατο. Ξεχωρίζει ένα άγαλμα του Ηρακλή που μάχεται και φυσικά νικάει, ένα λιοντάρι, κατεξοχήν στοιχείο της ανατολίτικης πανίδας και τέχνης, σύμβολο εξουσίας, επιρροής και δύναμης και τέλος, ένα γλυπτό από τρεις άνδρες με κεφάλι και μισό σώμα ανθρώπου και το υπόλοιπο φιδιού∙ το υβρίδιο αυτό αποτελεί μια θεότητα. Οι Αρχαίοι Έλληνες επηρεάστηκαν και στη θρησκεία από την Ανατολή, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν αρχικά τους θεούς τους υπερφυσικούς, ενώ με την πάροδο του χρόνου και τη διαφοροποίηση των συνθηκών και της νοοτροπίας, οι θεότητες αποκτούν μια πιο ανθρώπινη μορφή και υπόσταση, έχουν μειονεκτήματα, πάθη, κάνουν λάθη και αστοχίες, έχουν ανθρώπινες ανάγκες και επιθυμίες.
Προχωρώντας βρισκόμαστε στο «δάσος των αγαλμάτων». Πρόκειται για ένα μέρος της αίθουσας με πληθώρα αγαλμάτων, που ευρέθησαν στον Παρθενώνα χάρη στο ότι ενταφιάστηκαν από τους αρχαίους Αθηναίους ως ιερά σώματα που θεωρούνταν. Ένα από τα δημοφιλέστερα αγάλματα είναι ο μοσχοφόρος, ένας νεαρός άνδρας που φέρει ένα μοσχάρι για θυσία στους ώμους του. Το άγαλμα αυτό είναι στατικό και υπάρχει η απόλυτη ακινησία στους μυς του, αλλά ξεχωρίζει για το χαμόγελό του, που συμβολίζει μια αισιόδοξη, νέα αρχή. Χαρακτηριστικά για το χαμόγελό τους είναι και πολλά αγάλματα γυναικών, αφιερώματα των πλούσιων πολιτών στον ναό του Παρθενώνα. Ένα από αυτά τα αγάλματα απεικονίζει μια νεαρή γυναίκα, ιδιαίτερα εμφανίσιμη και με πολύ περιποιημένη εμφάνιση∙ οι πτυχώσεις του χιτώνα της είναι περίτεχνα δουλεμένες και οι επιμελημένοι βόστρυχοι της κεφαλής της δείχνουν ότι πρόκειται για αφιέρωμα πλούσιου πολίτη. Από την άλλη πλευρά, απαντά και ένα μικρότερο άγαλμα γυναίκας, κάπως πιο άκομψο, που απεικονίζει μια χοντροκομμένη γυναικεία φιγούρα με όχι και τόσο επιμελημένη ένδυση και κώμη. Μάλλον θα πρόκειται για δωρεά από κάποιον φτωχό Αθηναίο. Γενικότερα, δεν υπήρχε κάποιο καθορισμένο γυναικείο πρότυπο που ακολουθούνταν για τη σμίλευση των γυναικείων αγαλμάτων∙ είναι πολύ πιθανό να απεικονίζονται κυρίως σύζυγοι ή κόρες ή αγαπημένες πλούσιων Αθηναίων, οι οποίες και έκαναν κατά κύριο λόγο τις πλείστες αφιερώσεις στον Παρθενών. Ο κάθε γλύπτης πάντως, είχε δικαίωμα να φανταστεί και να εμπνευστεί όποια γυναικεία φυσιογνωμία επιθυμούσε και να την αποδώσει στην τέχνη του. Μετά τους Περσικούς Πολέμους και παρόλο που η Αθήνα ήταν νικήτρια και αναδείχθηκε ως η πόλη που συνέβαλε τα μέγιστα για την απόκρουση του κοινού αντιπάλου όλης της Ελλάδας, οι δυσκολίες και η δυσπραγία την καταδυνάστευαν. Τα αγάλματα αυτής της εποχής χειραφετούνται από το στατικό ανατολίτικο πρότυπο, η στάση και οι μύες του σώματός τους είναι πιο χαλαρωμένοι, αλλά έχει χαθεί το χαμόγελο∙ ο Αθηναίος στη μετά των περσικών Πολέμων εποχή είναι σκεφτικός και ατενίζει μακριά, το μέλλον και πώς θα το αντιμετωπίσει.
Η ίδρυση της Αθηναϊκής Ηγεμονίας και η επιβλητική συμπεριφορά στης Αθήνας στους συμμάχους της, η ηγετική της θέση και στις επιστήμες, τις τέχνες και τα γράμματα του χρυσού αιώνα του Περικλή οδηγεί στην αποπεράτωση του Παρθενώνα, ναού αφιερωμένου στην Παρθένα Αθηνά, νικήτρια στην επική μάχη με τον Ποσειδώνα, στην οποία οφειλόταν το όνομα της πόλης. Αξίζει να γίνει αναφορά όμως και στον Ναό του Ερεχθείου, ενός μικρότερου ναού που έχει επίσης μεγάλη σπουδαιότητα. Επρόκειτο για ένα μαυσωλείο, έναν τάφο δηλαδή όπου πιστευόταν ότι φυλασσόταν το νεκρό σώμα του πρώτου βασιλιά και ιδρυτή της πόλης, του Κέκροπα, ο οποίος ήταν μισός άνθρωπος και μισός φίδι. Η κατασκευή της Ακρόπολης ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Περικλή και διήρκησε εννέα χρόνια. Τα μάρμαρα κόπτονταν και μεταφέρονταν με τη βοήθεια μηχανημάτων, παρόμοιων με των σημερινών γερανών, καθώς οι Αρχαίοι είχαν αναπτύξει και αυτοί τη δική τους τεχνολογία. Σήμερα δύο Καρυάτιδες και ένα μεγάλο μέρος των μαρμάρων του Παρθενώνα βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο, διότι εκλάπησαν και μεταφέρθηκαν από τον Έλγιν στην περίοδο της Τουρκοκρατίας στην Ελλάδα.
Οι Καρυάτιδες αποτελούν ένα κλασικό σχέδιο κολόνας. Πρόκειται για γυναίκες, οι οποίες κρατούν το αέτωμα του ναού και απαντούν και σε άλλα αρχαία ελληνικά κτίρια. Οι Καρυάτιδες του Παρθενώνα είναι φιλοτεχνημένες από διαφορετικό γλύπτη και γι' αυτό, παρουσιάζουν κάποιες διαφορές μεταξύ τους. Σε γενικές γραμμές πάντως, όλες φορούν χιτώνα με πτυχώσεις, έχουν καλοδουλεμένη και πλούσια κώμη, διότι υποτίθεται ότι λειτουργεί ως αντίβαρο του βάρους που σηκώνουν και έχουν προτεταμένο το ένα τους πόδι, οι δύο το δεξί και οι άλλες τρεις το αριστερό, για να λειτουργεί επίσης ως αντίβαρο και να εξασφαλίζει την πολυπόθητη ισορροπία στο μνημείο. Το άλλο τους πόδι είναι κολώνα, ούτως ώστε να συνδυάζεται το πραγματικό με το καλλιτεχνικό στοιχείο. Η μία από τις Καρυάτιδες που φυλάσσεται στο Μουσείο είναι πολύ κατεστραμμένη λόγω των φθορών που προκλήθηκαν από Τούρκους. Οι Καρυάτιδες έχουν καθαριστεί με μία υπερσύγχρονη τεχνική λέιζερ, που τις έχει κρατήσει αλώβητες.
Τα μάρμαρα του Παρθενώνα απεικονίζουν διάφορες ιστορίες της αρχαιοελληνικής μυθολογίας σε συνέχειες. Γι' αυτό και η αποκοπή τους συνιστά μια καταστροφή αυτής της συνέχειας. Σε όλες τις ιστορίες, οι Αθηναίοι φιλοτεχνούν τη νίκη, που πάντοτε επεδίωκαν στους αγώνες τους. Αξιοσημείωτη είναι η ιστορία των Λαπιθών και των Κενταύρων, που ξεκινά με ένα γλυπτό που απεικονίζει τη μάχη ανάμεσα σε έναν Κένταυρο και έναν πολεμιστή. Ο Κένταυρος πνίγει τον πολεμιστή, ο οποίος όμως έχει καταφέρει πρώτος να του επιτεθεί με ένα βέλος ίσως, όπως φαίνεται από μία τρύπα στο πλευρό του Κενταύρου. Το γλυπτό αυτό απεικονίζει σε μια πολύ δυναμική κίνηση την πάλη του ανθρώπου και την αμφιταλάντευσή του ανάμεσα στα σωματικά ένστικτα, την ηδονή, και την κυριαρχία του πνεύματος.
Η επαναφορά των μνημείων του Παρθενώνα στο καλλιτεχνικό και φυσικό τους περιβάλλον κρίνεται απαραίτητη για τη συνέχεια αυτών των μυθολογικών ιστοριών και τη μεταλαμπάδευση των πανανθρώπινων αξιών και μηνυμάτων τους μέσα στο φως του ήλιου της Ελλάδας και με το φόντο του αττικού ουρανού.
