Το ημερολόγιο του Ευθ. Κατσιάπη, στρατιώτη των Βαλκανικών Πολέμων (σχόλιo Ιωάννη Γκιώνη)
Σημείωση της Σύνταξης:
Το ηλεκτρονικό περιοδικό για την Ιστορία και την Αρχαιολογία Historical Quest σας προσφέρει ένα απόσπασμα από το νέο βιβλίο των Ιωάννη & Διονυσίου Γκιώνη " Η Αφήγηση ενός Μαχητή: Το ημερολόγιο του Ευθ. Κατσιάπη, στρατιώτη των Βαλκανικών Πολέμων", των εκδόσεων Historical Quest, το οποίο μόλις κυκλοφόρησε. Θερμές ευχαριστίες στη Διεύθυνση Ιστορίας του ΓΕΣ, η οποία μας επέτρεψε να έχουμε πρόσβαση σε πλούσιο ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό, μέρος του οποίου δημοσιεύουμε στο βιβλίο.
Σημείωση του Σχολιαστή:
Τα γραπτά του Ευθ. Κατσιάπη δημοσιεύονται απαράλλαχτα, κι ας είναι ανορθόγραφα, όπως το πρωτότυπο. Όπως ακριβώς συμβαίνει πάντα και κύρια στον μεγάλο αγώνα του '21, όπου πλήθος λαϊκών αγωνιστών άφησαν περιγραφές των όσων έζησαν και αξιολογούνται ανάλογα με την αυθεντικότητά τους. Όσο πιο ανεπηρέαστες είναι από επεμβάσεις γραμματιζούμενων τόσο πιο σπουδαίες θεωρούνται. Γι' αυτό δεν προτίθεμαι να προβώ σε οποιαδήποτε παρέμβαση, που θα αλλοίωνε την αυθεντικότητα του κειμένου.
Φάση 3η
[Ο Ελληνοβουλγαρικός Πόλεμος]
''...Εμείς είχομεν οχυροθή όπισθεν των χωρίον Μπάνιτσας και Νιαουκλή όπου είχομεν τας προφυλακάς μακράν από τα προχόματα 2 όρες. Σχεδόν υποφέραμε πολά με τους Βουλγάρους (72) όπου την 20 Ιουνίου άρχισεν ο πόλεμος (73). η Μεραρχία η 4η έτιχε εις την τριήμερον και φρικτώδη μάχη του Κιλκίς (74), οπόθεν τράπικε ο εχθρός εις φυγήν. Τον καταδίοξεν (75) το 11ον Σ. μέχρι εσπέρας-την επομένην εξεκινίσαμε βαδίζοντες δεξιά της Δοϊράνης (76), όπου εμάχοντο η τρίτη και 6η Μεραρχίαι και τον έδιοξαν όχι με λίγον (77) αγώνα και ωχυρώθη εις Στρώμνιτσα.
Αι ίδιαι Μεραρχίαι τον κατεδίωξαν και τον εκτόπισαν και από εκεί, στραφείς προς τα παλιά του σύνορα. Η 4η Μεραρχία βαδίζουσα δεξιά Δοιράνης και Στρωμνίτσης (78) και διελθούσα το υψηλόν όρος Μπέλες (79), συναντήθη μετά του Εχθρού εις την πεδιάδα της Στρώμνιτσας άξαφνα, όπου σινίφθη μάχη και εγκαταλίπον ο εχθρός 19 πεδινά πυροβόλα ετράπη εις τα όρη-εμείς δε βαδίζοντες Αριστερά της Πετρίτσας επεράσαμε πολλά βουνά και Δάση ζητούντες τον εχθρόν. Ευρόντες αυτόν περί τα στενά της Κρέσνας (80) άρχισε η μεγάλη μάχη-την εσπέραν της 6ης Ιουλίου ηθέλισε να μας εφνιδιάσει την νύκτα αλά δεν το επέτυχε, διότι έχον προφυλακάς το τρίτον τάγμα του 11ου Συντάγματος τον αντηλήφθη ερχόμενον και παραταχθέντες τους έτρεψεν εις φυγήν άτακτον εγκαταλίψαντας περί τα 50 όπλα και 6 νεκρούς και τραυματίας οι δε λοιποί έφιγον. Την 7ην [Ιουλίου 1913] προπορευομένου του 1ου Τάγματος (81) του 11ου Συνεπλάκη με τας προφυλακάς του εχθρού-
Διατάση ο Συνταγματάρχης τον 1ον λόχον να καταλάβη ύψωμα 500 μέτρων όπου έχει οχυροθή τμήμα εχθρού-όπου και το κατέλαβεν. πορευόμενοι όμως όπως καταλάβομεν και άλο ύψωμα πληγόνετε ο λοχαγός Κ. Βλάχος και φονέβετε και ένας Στρατιότης στον τόπο-προχορούντες καταλάβαμε και αυτό [το ύψωμα] και καταδιώξαμε τον εχθρόν μέχρι εσπέρας όπου εγκαταστίσαμε και προφυλακάς-την επομένην προπορευόμενου του 9ου άρχισε πάλιν η μάχη και διήρκισεν αύτη η μάχη 13 ημέρες..."
"...την 2αν 7/βρίου άρχισαν να μας κάνουν γυμνάσια 2 ώρες το πρωί και 2 το απόγευμα όπως και θεορία 1 ώρα το απόγευμα. Οι άνδρες ήρχισαν να γογκίζουν (93) εναντίον των αξιοματικών-αλά τίποτα δεν κατώρθοσαν-την 7 7βρίου κάποιος επήγε έριψε ανόνιμον επιστολήν εις την σκηνήν του κου Διοικοιτού του Συντάγματος γράφον περί της θεορίας και των ασκίσεων αλά τίποτες δεν κατώρθοσε να γίνη εξακολούθησαν να γίνοντε γυμνάσια. την 7 7βρίου ήλθον και οι απαλαγέντες των ιληκιών 1901 1902 και 1903 οι ανήκοντες εις το Σύνταγμά μας. Του 8ου ήλθον την 6ην ιδίου Μηνός και του δε 9ου την 8ην επίσις ιδίου άοπλοι μόνον με κουβέρτες και μαντίες και παλάσκες δεν εγνορίζαμε όμος δια ποιον σκοπόν ήλθον άοπλοι.
την 13 μας εδώθη διαταγή να μην επιτραπή εις ουδένα να πηγένει εις τον Σταθμόν του Σιδηροδρόμου δια ποίον λόγον όμος άγνοστον-την 14 διέβενεν η 8η Μεραρχία Σιδιροδρομικός βαδίζον δια την Κορυτσιάν την 18η έγινε μνιμόσινο υπέρ των πεσόντων εις τας μάχας και εκφονίθη και λόγος-την 20 εφοδίασαν τους απαλαγέντας με όπλα και φυσίγκια-την 21η αναχωρίσαμε δια την δράμαν [Δράμα] η Μεραρχία μας πεζοπορία βαδίσαντες την ημέραν εκείνην με κοπιόδην πορείαν υποφέροντες από δήψα εφθάσαμε εις τας Σέρας (94) όπου αναπαύθημεν την νύκτα εκείνη..."