Η ποδοσφαιρική ομάδα της Τορίνο υπήρξε πιθανότατα μια από τις κορυφαίες ομάδες του πλανήτη σε επίπεδο συλλόγων. Τα ρεκόρ της ακόμη και σήμερα παραμένουν αξεπέραστα. Αγαπήθηκε παράφορα και «έφυγε» τόσο γρήγορα, ώστε δεν πρόλαβε να φθαρεί. Ίσως γιατί οι θρύλοι πρέπει να διατηρούν τη γοητεία τους αναλλοίωτη στον χρόνο.
Στην Ιταλία όλοι γνωρίζουν ότι το Τορίνο έχει χώρο μόνο για μια ποδοσφαιρική ομάδα. Ο σύλλογος με τα περισσότερα πρωταθλήματα της χώρας είναι η Γιουβέντους, που εδρεύει εκεί. Αλλά η βασίλισσα της πόλης είναι η Τορίνο, οι «Ταύροι», που θα μπορούσαν να αλλάξουν τον ρου της ποδοσφαιρικής ιστορίας, αν η μοίρα δεν στεκόταν τόσο σκληρή μαζί τους.
Μια ομάδα-θρύλος
Η Τορίνο ιδρύθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1906. Κατέκτησε το πρώτο της πρωτάθλημα την περίοδο 1927-28. Το 1936 κέρδισε και το πρώτο της κύπελλο Ιταλίας. Το καλοκαίρι του 1939, πρόεδρος της ομάδας ανέλαβε ο Φερούτσιο Νόβο. Η εφαρμογή του αγγλικού μοντέλου διοίκησης της ομάδας (τοποθέτηση πρώην ποδοσφαιριστών σε διευθυντικές θέσεις), η αγορά σπουδαίων παικτών, η εφαρμογή του επαναστατικού συστήματος 3-2-2-3 (ή αλλιώς WM), έμελλε να συντελέσουν στη δημιουργία μιας ασυναγώνιστης ομάδας. Την περίοδο 1942-43 και ενώ μαινόταν ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Τορίνο, με ηγέτες τους Βαλεντίνο Ματσόλα και Έτζιο Λόικ, τερμάτισε πρώτη στο ιταλικό πρωτάθλημα έχοντας παθητικό μόλις εννέα γκολ, και με 15 εκτός έδρας νίκες σε 16 παιχνίδια! Το επιστέγασμα της επιτυχημένης χρονιάς ήταν η κατάκτηση του κυπέλλου Ιταλίας.
Το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου βρήκε την Τορίνο έτοιμη να αναλάβει κυρίαρχο ρόλο στα ποδοσφαιρικά δρώμενα της καθημαγμένης Ιταλίας. Με τη βοήθεια σπουδαίων μετεγγραφών (Βαλέριο Μπατσιγκαλούπο, Άλντο Μπάλλαριν, Βιργίλιο Μαρόζο, Μάριο Ριγκαμόντι, Εουσέμπιο Καστελιάνο) και υπό την τεχνική καθοδήγηση του Λουίτζι Φερρέρο, αναδείχθηκε πρωταθλήτρια Ιταλίας την περίοδο 1945-46 διατηρώντας το αήττητο στην έδρα της. Στην τελική φάση της διοργάνωσης, μάλιστα, πέτυχε τη μεγαλύτερη εκτός έδρας νίκη στην ιστορία του ιταλικού ποδοσφαίρου συντρίβοντας τη Ρόμα με 7-0 (τα έξι τέρματα σημειώθηκαν σε διάστημα 18 λεπτών).
Την επόμενη περίοδο η «Μεγάλη Τορίνο» («Grande Torino» ή «Grande Granata») κατέκτησε το πρωτάθλημα αήττητη στην έδρα της και με μόλις τρεις ήττες εκτός έδρας.
Η περίοδος 1947-48 ήταν εκείνη των ρεκόρ. Με προπονητή τον Μάριο Σπερόνε, η ομάδα κατέκτησε για τρίτη συνεχόμενη χρονιά το πρωτάθλημα με το συνηθισμένο αήττητο ρεκόρ εντός έδρας (19 νίκες και μία ισοπαλία σε 20 αγώνες). Συγκέντρωσε 65 βαθμούς, ρεκόρ περισσότερων βαθμών για το ιταλικό πρωτάθλημα πριν την εισαγωγή του συστήματος των τριών βαθμών για κάθε νίκη. Τελείωσε το πρωτάθλημα σημειώνοντας τον αριθμό ρεκόρ των 125 τερμάτων σε μια σεζόν, ενώ δέχθηκε μόλις 33. Μια επιβλητική της επικράτηση με 10-0 επί της Αλεσάντρια αποτελεί ακόμη τη μεγαλύτερη νίκη που σημειώθηκε ποτέ στο ιταλικό πρωτάθλημα.
Εκείνη τη μαγική περίοδο η Τορίνο μπορούσε να νικήσει ακόμη και τον εαυτό της. Σε έναν εκτός έδρας αγώνα εναντίον της Φιορεντίνα, οι παίκτες των «Ταύρων» αρνούντο να παραταχθούν στο γήπεδο μαζί με τον αρχηγό τους (αλλά αντιπαθή λόγω του ιδιόρρυθμου χαρακτήρα του), Βαλεντίνο Ματσόλα. Τελικά, οι «Granata» παρατάχθηκαν στον αγωνιστικό χώρο, αποφασισμένοι όμως να μη δώσουν ούτε μια πάσα στον αρχηγό τους. Η απάντηση του τελευταίου ήταν αποστομωτική. Γύρισε στην άμυνά του, πήρε την μπάλα μόνος του, προσπέρασε όποιον βρήκε μπροστά του και σκόραρε στην αντίπαλη εστία. Το σφύριγμα της λήξης τον βρήκε αποθεωμένο στα χέρια των συμπαικτών του.
Οι ποδοσφαιριστές της Τορίνο μονοπωλούσαν τις θέσεις και στην εθνική ομάδα της Ιταλίας. Στις 11 Μαΐου 1947, στον φιλικό αγώνα μεταξύ Ιταλίας και Ουγγαρίας (3-2), οι «Ατζούρι» ξεκίνησαν με τον Σεντιμέντι της Γιουβέντους κάτω από τα δοκάρια και… δέκα παίκτες της Τορίνο. Για την ιστορία, ο βασικός τερματοφύλακας της Τορίνο, Βαλέριο Μπατσιγκαλούπο, βρισκόταν στον πάγκο ως αναπληρωματικός.
Το μοιραίο ατύχημα
Την περίοδο 1948-49, η μονότονη αλλά και μαγευτική, όσον αφορά τον τρόπο παιχνιδιού, κυριαρχία της Τορίνο συνεχιζόταν, υπό την καθοδήγηση του Άγγλου προπονητή Λέσλυ Λίβεσλεϊ (Leslie Lievesley). Τέσσερις αγωνιστικές, όμως, πριν το τέλος του πρωταθλήματος επρόκειτο να συμβεί το μοιραίο.
Την άνοιξη του 1949, ο Πορτογάλος ποδοσφαιριστής Ζοζέ Φερέιρα, που είχε αγωνιστεί παλαιότερα με τα χρώματα της Τζένοα και ήταν προσωπικός φίλος του Ματσόλα, αποφάσισε να κλείσει τη σταδιοδρομία του με ένα αποχαιρετιστήριο παιχνίδι στη Λισσαβόνα μεταξύ της Μπενφίκα και της Τορίνο. Παρακάλεσε λοιπόν τον Ματσόλα να εξασφαλίσει τη συμμετοχή της «Granata». Η διοίκηση της τελευταίας ζήτησε και πέτυχε από την Ιταλική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία τη μετάθεση του αγώνα με την Ίντερ για τις 30 Απριλίου. Παρά το γεγονός ότι πολλοί παίκτες της Τορίνο τραυματίστηκαν σε εκείνο τον αγώνα, αποφάσισαν να ταξιδέψουν στην Πορτογαλία, με τον Ματσόλα να επιβιβάζεται στο αεροπλάνο την τελευταία στιγμή. Στις 3 Μαΐου βρέθηκαν στη Λισσαβόνα για το παιχνίδι με την Μπενφίκα το οποίο τελείωσε με σκορ 4-3 υπέρ των Πορτογάλων.
Την επομένη άρχισε το ταξίδι της επιστροφής στην Ιταλία, με μια ενδιάμεση στάση στη Βαρκελώνη. Στην Πορτογαλία παρέμειναν ο πρόεδρος Φερούτσιο Νόβο και ο τραυματίας παίκτης Σάουρο Τομά. Πάνω από το Τορίνο το αεροπλάνο της αποστολής, ένα Fiat G. 212CP της Avio Linee Italiane, συνάντησε κακές καιρικές συνθήκες. Πετώντας εν μέσω μιας καταιγίδας, αναγκάστηκε να κατέβει σε χαμηλό ύψος λόγω περιορισμένης ορατότητας. Τότε, στις 17.05, προσέκρουσε στους πλαϊνούς τοίχους της βασιλικής του λόφου της Σουπέργκα (χώρος ενταφιασμού των βασιλέων της Σαρδηνίας). Από τη σύγκρουση σκοτώθηκαν όλοι οι επιβαίνοντες: 18 μέλη της ομάδας, δύο τεχνικοί, τρία μέλη της διοίκησης, ένας μεταφραστής, τρεις δημοσιογράφοι και τα τέσσερα μέλη του πληρώματος. Οι Αρχές απέδωσαν το δυστύχημα στον συνδυασμό της περιορισμένης ορατότητας, το προβληματικό σήμα επικοινωνίας με το αεροδρόμιο του Τορίνο και έναν λανθασμένο χειρισμό του πιλότου.
Η «Μεγάλη Τορίνο» χάθηκε μέσα σε μια στιγμή. Το σοκ για τη φίλαθλη Ιταλία ήταν μεγάλο. Δύο ημέρες αργότερα, κατά τη διάρκεια της κηδείας των παικτών, περισσότεροι από 800.000 άνθρωποι άφησαν ένα ενθύμιο δίπλα στα φέρετρα που σφράγισαν με τον πιο άδοξο τρόπο τη μοναδική, ίσως, πηγή υπερηφάνειας, εκείνη την περίοδο, της κατεστραμμένης από τον πόλεμο χώρας.
Ο θλιβερός επίλογος
Το πρωτάθλημα δεν είχε τελειώσει ακόμη. Μια ομάδα από παίκτες ηλικίας 16-18 ετών συγκροτήθηκε για να δώσει το παρών στους υπόλοιπούς αγώνες, και ονομάστηκε «Συμβολική Τορίνο». Σε ένδειξη σεβασμού, οι Τζένοα, Παλέρμο, Σαμπντόρια και Φιορεντίνα, οι ομάδες που τέθηκαν αντίπαλοι της νέας αυτής ομάδας, παρέταξαν ομάδες με νεαρούς παίκτες. Η «Συμβολική Τορίνο» κέρδισε και τα τέσσερα αυτά παιχνίδια. Ωστόσο, η ομάδα σύμβολο, η «Μεγάλη Τορίνο», δεν υπήρχε πια. Εξακολουθεί να στοιχειώνει ακόμη τα όνειρα των χιλιάδων πιστών οπαδών της και να ρίχνει βαριά τη σκιά της σε όλες τις επόμενες ομάδες της Τορίνο οι οποίες δεν κατάφεραν να προσεγγίσουν την ποιότητά της ούτε στο ελάχιστο.
Βιβλιογραφία
1) Χρήστος Σωτηρακόπουλος: ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΧΩΡΙΣ ΟΡΙΑ, Εκδόσεις Τόπος, Αθήνα 2008.
2) Θεολόγος Αλεξανδράτος: ΙΕΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ, Εκδόσεις Intro Books, Αθήνα 2010.
3) Βικιπαίδεια: ΤΟRINO F.C.
4) Gr. Contra: ΟΤΑΝ Η ΣΟΥΠΕΡΓΚΑ ΑΛΛΑΞΕ ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ.
5) Gr. Pas: ΤΟΡΙΝΟ.
6) Torino Calcio (1906-2006): La Granata d' Italia
