«Οι παλιόφιλοι» (The «Old Firm»)
Στις 12 Ιουλίου του 1690, ο Προτεστάντης βασιλιάς της Μεγάλης Βρετανίας Γουλιέλμος Γ’ της Οράγγης νίκησε στη μάχη του Μπόιν, στην Ιρλανδία, τον εκθρονισμένο Καθολικό προκάτοχό του Ιάκωβο Β’ και αναχαίτισε την προσπάθεια αναβίωσης του Καθολικισμού στα Βρετανικά Νησιά. Στις γειτονιές και στις κερκίδες των γηπέδων της Γλασκώβης, όμως, ο πόλεμος των Καθολικών με τους Διαμαρτυρόμενους συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Η ιστορία των δύο ομάδων
Οι Ρέηντζερς της Γλασκώβης (Glasgow Rangers) και η Σέλτικ (Celtic) είναι οι δύο ισχυρότερες ποδοσφαιρικές ομάδες της Σκωτίας. Τα μεταξύ τους παιχνίδια αποτελούν ένα από τα κλασικότερα ποδοσφαιρικά ντέρμπι παγκοσμίως και εκτός από αθλητικές έχουν κοινωνικές, ιστορικές, πολιτικές και κυρίως θρησκευτικές προεκτάσεις.
Οι Ρέηντζερς εκπροσωπούν παραδοσιακά τον προτεσταντικό πληθυσμό της πόλης. Έχουν κατακτήσει 53 πρωταθλήματα Σκωτίας, κάτι που αποτελεί παγκόσμιο ρεκόρ. Τα συνολικά 110 τρόπαια που στολίζουν την τροπαιοθήκη τους (μεταξύ αυτών και το κύπελλο κυπελλούχων Ευρώπης του 1972) είναι περισσότερα από οποιοδήποτε άλλου ποδοσφαιρικού σωματείου στον κόσμο! Η «άσπονδη συμπολίτισσα» Σέλτικ Γλασκώβης, η οποία εκπροσωπεί τους Καθολικούς, έχει γράψει τη δική της ιστορία με 91 τρόπαια, το παγκόσμιο ρεκόρ εννέα συνεχόμενων πρωταθλημάτων (1966-1974), το ρεκόρ κυπέλλων Σκωτίας (34) και την κατάκτηση του κυπέλλου πρωταθλητριών Ευρώπης (1967).
Από τα παραπάνω φαίνεται σαφέστατα ότι οι δύο ομάδες αποτελούν τους «δυνάστες» του ποδοσφαίρου της Σκωτίας, καθώς κάθε χρόνο μονοπωλούν σχεδόν όλους τους εγχώριους τίτλους. Χαρακτηριστικό είναι πως η τελευταία ομάδα, πλην των δύο προαναφερόμενων, που πανηγύρισε την κατάκτηση του σκωτσέζικου πρωταθλήματος ήταν η Αμπερντήν, το μακρινό 1985!
Η ομάδα της Ρέιντζερς ιδρύθηκε από τέσσερις μοναχούς ως μια Πρεσβυτεριανή λέσχη νέων. Γρήγορα συνασπίστηκαν γύρω της όλοι εκείνοι που ενοχλήθηκαν από την εμφάνιση της «Καθολικής» Σέλτικ. Η τελευταία ιδρύθηκε το 1888 από έναν Ιρλανδό Καθολικό ιερέα, ο οποίος εμπνεύστηκε από την ίδρυση της Χιμπέρνιαν από Ιρλανδούς μετανάστες, στο Εδιμβούργο 13 χρόνια νωρίτερα.
Οι κυριότερες αναμετρήσεις
Στις 28 Μαϊου 1888 η Σέλτικ και η Ρέηντζερς αναμετρήθηκαν για πρώτη φορά στην ιστορία τους. Στον αγώνα αυτό η Σέλτικ ενισχύθηκε με οκτώ ποδοσφαιριστές της ομόθρησκης Χιμπέρνιαν και επικράτησε με τελικό σκορ 5-2. Η αναμέτρηση χαρακτηρίστηκε ως μια φιλική επαφή των δύο θρησκευτικών κοινοτήτων της πόλης. Η ατμόσφαιρα μάλιστα μεταξύ των αντίπαλων ποδοσφαιριστών ήταν τόσο καλή, ώστε ένας δημοσιογράφος της εποχής έγραψε ότι «τα πήγαιναν τόσο καλά που ήταν σαν παλιόφιλοι» (η πιο κοντινή μετάφραση του «Old Firm»). Η διαμάχη ξεκίνησε τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Εκείνη την περίοδο, χιλιάδες Ιρλανδοί εργάτες ναυπηγείων μετανάστευσαν από το Μπέλφαστ στη Γλασκώβη γιατί οι εταιρείες τους άλλαξαν έδρα. Η ιρλανδική επανάσταση του 1916 εξήψε τα πνεύματα μεταξύ των δύο κοινοτήτων της πόλης, της καθολικής και της προτεσταντικής. Με την ανεργία και την οικονομική ανέχεια να ακολουθούν κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, δεν ήταν δύσκολο να εντοπιστούν οι αποδιοπομπαίοι τράγοι. Κάθε Ιρλανδός εργάτης έγινε στόχος των διαβόητων «Billy Boys» (επωνυμία προτεσταντικών συμμοριών, εμπνευσμένη από τον Γουλιέλμο της Οράγγης). Σύντομα όμως οι Ιρλανδοί δημιούργησαν τις δικές τους συμμορίες, με την επωνυμία «Fenians» (εμπνευσμένη από τους Ιρλανδούς εθνικιστές οι οποίοι μάχονταν από το 1848 κατά της βρετανικής κυριαρχίας στο νησί τους). Ο κύκλος του αίματος είχε ανοίξει και κανείς δεν είχε τη δυνατότητα να τον σταματήσει. Έκτοτε, τα παιχνίδια μεταξύ της Ρέηντζερς και της Σέλτικ (τουλάχιστον τέσσερα κάθε χρόνο) αποτελούν μια καλή αφορμή για να λύσουν οι δύο θρησκευτικές κοινότητες της πόλης τις διαφορές τους με δυναμικό τρόπο. Πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους επειδή φορούσαν τα λάθος διακριτικά, στο λάθος σημείο της πόλης, τη λάθος στιγμή. Το 1971, 76 οπαδοί της Ρέηντζερς ποδοπατήθηκαν χάνοντας τη ζωή τους, ως συνέπεια των έξαλλων πανηγυρισμών τους έπειτα από την επίτευξη ενός τέρματος σε βάρος της μισητής αντιπάλου τους. Λίγα χρόνια αργότερα, στο γήπεδο της Σέλτικ 65 οπαδοί σκοτώθηκαν εξαιτίας της υποχώρησης μιας προστατευτικής μπάρας. Το 1975 σημειώθηκαν 35 συμπλοκές μεταξύ πολυπληθών οπαδών των δύο ομάδων! Το 1979 δύο φανατικοί Διαμαρτυρόμενοι ανατίναξαν δύο ιρλανδικά μπαρ κατάμεστα από κόσμο. Τον επόμενο χρόνο σημειώθηκε η μεγαλύτερη εισβολή οπαδών σε αγωνιστικό χώρο. Στον τελικό του Ληγκ Καπ η Σέλτικ νίκησε 1-0 και περίπου 9.000 οπαδοί των δύο ομάδων εισέβαλαν στο γήπεδο, κραδαίνοντας κάθε είδους αυτοσχέδιο όπλο, και συνεπλάκησαν μεταξύ τους. Το 1996, ένας δεκαεξάχρονος οπαδός της Σέλτικ δολοφονήθηκε από τον γιο και τον ανιψιό των δύο Διαμαρτυρόμενων βομβιστών του 1979! Το 1999, τρεις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, οι δύο από μαχαιρώματα και ο τρίτος από βέλος! Η ενίσχυση των χούλιγκαν των δύο ομάδων με ομοϊδεάτες τους από το Μπέλφαστ, κατά τις παραμονές κάθε ντέρμπι, αποτελεί έναν επιπλέον πονοκέφαλο για την Αστυνομία.
Η τελευταία, επί πολλά χρόνια απαγόρευε στους οπαδούς της Ρέηντζερς να ξεδιπλώνουν βρετανικές σημαίες (την επίσημη του κράτους!) μέσα στο «Πάρκχεντ», την έδρα της Σέλτικ (οι οπαδοί της οποίας ανέμιζαν ανενόχλητοι ιρλανδικές σημαίες). Από την άλλη πλευρά, συνιστούσε στους παίκτες και τους οπαδούς της Σέλτικ να μην κάνουν τον σταυρό τους στο «Αϊμπροξ», την έδρα της Ρέηντζερς. Τον Φεβρουάριο του 2006, ο Πολωνός τερματοφύλακας της Σέλτικ, Άρθουρ Μπόρουτς, μηνύθηκε από οπαδούς της Ρέηντζερς επειδή έκανε, επιδεικτικά μπροστά τους, τον σταυρό του. Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε δίμηνη φυλάκιση! Τελικά ο Μπόρουτς απαλλάχθηκε κατά την έφεση.
Από την κορύφωση στην ύφεση της διαμάχης
Κατόπιν όλων των παραπάνω, λίγοι Διαμαρτυρομενοι ποδοσφαιριστές έπαιξαν για τη Σέλτικ και ακόμη λιγότεροι Καθολικοί για τη Ρέηντζερς. Το παράδοξο είναι πως οι δύο μεγαλύτερες μορφές της Σέλτικ, οι Τζων Στιν και Κένυ Νταλγκλίς, κατάγονταν από προτεσταντικές οικογένειες.
Την ατυχή έμπνευση να φορέσουν τα χρώματα και των δύο ομάδων είχαν, μέχρι σήμερα, μονάχα έξι ποδοσφαιριστές. Ένας από αυτούς, ο Μο Τζόνσον, το μετανιώνει ακόμη. Ο ικανός αυτός επιθετικός ήταν από παιδί δηλωμένος οπαδός της Σέλτικ, τη φανέλα της οποίας φόρεσε κατά την τριετία 1984-1987. Στη συνέχεια, έπαιξε επί δύο χρόνια στη γαλλική Ναντ και το 1989 μεταγράφηκε στη Ρέηντζερς. Από τότε αυτός και η οικογένειά του έγιναν στόχος επιθέσεων από τους «προδομένους» οπαδούς της Σέλτικ. Φοβούμενος για τη ζωή του, ο Τζόνσον έφυγε για το μακρινό Τορόντο, όπου ζει μέχρι σήμερα.
Τα τελευταία χρόνια, χάρη στην κοινή προσπάθεια των δύο ομάδων να εγκαταλείψουν το υποβαθμισμένο σκωτσέζικο πρωτάθλημα, καθώς και στις συντονισμένες προσπάθειες του σκωτσέζικου κοινοβουλίου, των δύο Εκκλησιών και φορέων της τοπικής κοινωνίας, παρατηρείται μια άμβλυνση των παθών. Οι εφημερεύοντες ιατροί όμως των νοσοκομείων της Γλασκώβης δεν έχουν την ίδια γνώμη, καθώς κατά τις παραμονές των ντέρμπι μεταξύ των δύο ομάδων αντιμετωπίζουν εννεαπλάσια επείγοντα περιστατικά από τα συνηθισμένα!
